Turklerin Kullandigi Alfabeler

TÜRKLERİN KULLANDIĞI ALFABELER

1- Orhun Alfabesi: Türk boylarının damgaları

ile Anadolu'da Yörük obalarının kullanmakta

olduğu sembol ve enlerden (tanıtıcı bellik ve

ongun işaretlerinden) meydana gelmiştir.

Harfler, Türk oymak ve obalarının doğal

çevrelerinden ve günlük hayatta kullanılan ok,

yay gibi eşya ve aletlerden örnek alınarak

geliştirilmiştir. İskit, Hun ve Göktürklerce

kullanıldığı bilinmektedir. Işıkgöl yakınlarında

bir İskit mezarında bulunan gümüş tabak

üzerindeki Orhun yazısının, İ.Ö. 5. yüzyıla ait

olduğu belirlenmiştir. Ayrıca 552-744 yılları

arası Orhun vadisine dikilen abide yazılarında

da Orhun alfabesi kullanılmıştır. Yenisey

Kırgız yazıtları harfleri de Orhun alfabesidir.

Kuzey İtalya ve Tuna havzasında ele geçen

Etrüsk ve Avrupa Hun dönemine ait eşyalar

üzerinde de Orhun yazısı görülmektedir.

Orhun alfabesi 38 harflidir. Göktürk yazısı da

denilmektedir.

2- Uygur Yazısı: İranlı Soğdlardan alınan bir

alfabedir 14 harflidir. 745-1209 yılları arası

kullanılmıştır. Bu alfabeyle yazılmış bir çok

kitap ve duvar yazısı günümüze ulaşmıştır.

3- Sanskritçe-Eski Hind Alfabesi: Budizm ve

Maniheizm ile ilgili bazı dini metinlerin

yazılmasında Sanskritçe yazısı kullanılmıştır

4- Arap Alfabesi: İranlılar (Sasaniler)

Halifeler döneminde (632-661) müslüman

olunca soğd Alfabesini bırakarak Arap

Alfabesini aldılar ve bunda bazı değişiklikler

yaparak, örneğin Arapçada olmayan "P"

harfini ekleyerek yeni Fars alfabesini

oluşturdular. Türkler Arap alfabesini

Farslardan - Samanilerden aldı (840-1090).

Bu alfabeyi almada, Uygur ve Karluk

Türklerinin İslam dinine girmeleri etkili

olmuştur. Arap alfabesi 29 harflidir. Fars

alfabesi ise, üç yeni harf ilavesiyle (P,N,Y) 32

harflidir. Karluk Türkleri 751 yılında Arap

ordularıyla işbirliği yaparak Çin'e karşı

savaştılar. Selçuklu ve Osmanlı Türk

devletleri de resmi yazışma harfleri olarak

Arap alfabesini kullandı. Okur-yazar oranı

%2.5 ile 6 arasıydı.

5- Kiril Alfabesi: SSCB'ye bağlı olarak

yaşayan Azeri, Kazak, Kırgız, Özbek, Tatar,

Türkmen gibi Türk boy ve topluluklarının

eğitim-öğretim ve yazışmalarında; Kiril Slav

alfabesi kullanımı 1920-1928 yılında zorunlu

hale getirildi. Böylece Batı Türkistan, İdil,

Balkanlar ve Kafkasya'da yaşayan Türkler,

Kiril Alfabesini kullanmaya başladılar. 1991

yılında bağımsız olan 5 Türk Cumhuriyeti

yetkilileri, Latin alfabesine geçmeyi

planlıyorlar!

6- Grek-Yunan Alfabesi: 1826-1915

yıllarından ve özellikle de1923 tarihli Lozan

Antlaşmasından sonra, Yunanistan'ın Batı

Trakya bölgesinde bırakılan Türklerin eğitim-

öğretim ve resmi yazışmalarında kullandığı

alfabe.

7- Latin Alfabesi: 23.04.1920 tarihinde

kurulan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti,

batıyla ilişkileri geliştirmek ve memleketteki

okur-yazar oranını arttırabilmek için; 1928

yılında Latin alfabesine geçti. Eğitim-öğretim

ve resmi yazışmalarda Latin alfabesini

kullanma zorunluluğu getirdi. Bu yeni Türkçe

alfabe 29 harflidir. İngiliz alfabesindeki Q , W

ve X harfleri yoktur.

8- Çin Alfabesi: Çin Hükümeti, hakimiyeti

altında bulunan Doğu Türkistan Türklerine,

1949 yılında Çin alfabesini kullanma

zorunluluğu getirdi. Çin alfabesi 50 bin harf

karakterli şekil kelimeden oluşmaktadır.

Türklerin, Hunlar ve Göktürkler döneminde de

isteğe bağlı olarak Çin alfabesini kullandıkları

bilinmektedir. Normal yazışma için 2-3 bin

harf-kelime yeterli olmaktadır.