TBMM nin Kurulmasi
12 Ocak 1920'de toplanan Meclis-iMebusan, 28 Ocak 1920 tarihindeki
gizli oturumunda "Ahd-i Milli" olarak
Misak-ı Milli kararlarını almış ve
kararlar bütün mebuslar tarafından
imzalanmıştı. 17 Şubat 1920 tarihli
oturumunda da basında yayınlanması
ve bütün yabancı parlamentolara bildirilmesi
kararlaştırıldı. 15 Mart'ta, İstanbul'daki İtilaf
kuvvetleri 150 Türk aydınını yakalatmış ve
ertesi gün de şehir fiilen ve resmen askeri
işgale maruz kalmıştı.
18 Mart 1920'de İngilizler, meclisin etrafını
makineli tüfeklerle sararak, toplantı halinde
bulunan milletvekillerinden bazılarını
tutuklayarak ve sürükleyerek götürdüler.
Bunun üzerine milletvekilleri meclisin çalışma
süresini ertelediler. Böylece, son Osmanlı
Meclis-i Mebusanı düşman süngüsü altında
zorla kapatıldı.
Bu işgali, fedakar bir telgraf memuru
Manastırlı Hamdi Efendi vasıtasıyla öğrenen
Mustafa Kemal Paşa, derhal bu hareketi
protesto ederek, bu işgalin haksız ve
hükümsüz olduğunu bütün dünyaya beyan
etti. Bu arada, Eskişehir ve
Afyonkarahisar'daki yabancı birlikler, silahları
ellerinden alınarak, bulundukları yerlerden
uzaklaştırıldı. Geyve-Ulukışla yakınlarındaki
demiryolları işgal kuvvetlerinin ilerlemelerini
zorlaştırmak için bozuldu. Anadolu'da
bulunan yabancı subaylar tutuklandı.
Ankara'da olağanüstü yetkilere sahip bir
meclisin açılması belirlendi. Kurucu Meclis
olarak çalışması düşünülen bu meclisi,
Mustafa Kemal, halkın yadırgamaması için
"olağanüstü yetkilere sahip bir meclis" olarak
takdim etti. Kurucu Meclis ve seçimlerle ilgili
19 Mart 1920'de bir bildiri yayınladı.
Seçimlerin yapılması için yayınlanan bu
bildiri uyarınca, yurdun her yerinde seçimler
yapıldı. Bolu Düzce, Hendek bölgesinde
başlayan ve Nallıhan, Beypazarı çevresine
sıçrayan bazı ayaklanma olayları oldu. Bu
olaylardan dolayı, seçilen milletvekillerinin
tümünün gelmesi beklenilmeden, Millet
Meclisi'nin açılma hazırlıkları yapıldı.
22 Nisan 1920'de yapılan çağrı ile Millet
Meclisi, 23 Nisan 1920 günü toplandı. O gün,
Hacı Bayram Camii'nde kılınan Cuma
Namazından sonra topluca Meclis binasına
gelindi. Türkiye tarihinde ilk kez padişah
olmaksızın, 23 Nisan 1920, saat 14'de
merasimle ve dualarla Meclis açıldı.
Başkanlığa ilk olarak en yaşlı üye olan Sinop
Milletvekili Şerif Bey getirildi. İlk Meclis,
İstanbul'dan gelen 90'ın üzerindeki mebusa
ilave olarak, 125 devlet memuru, 53 asker, 53
din adamı ve çeşitli sayıda tüccar, çiftçi ve
hukukçudan oluşan kadrosuyla çalışmalarına
başladı. Mustafa Kemal, 24 Nisan 1920'de
Meclis Başkanı seçildikten sonra, meclise
teşekkürlerini ifade ederek ilk meclis
konuşmasını yaptı.
23 Nisan 1920'de kurulan yeni Meclis, 1
numaralı kararı ile kendi kuruluşunu
düzenlemiştir. Erzurum Kongresi ve Sivas
Kongresi kararlarına uygun olarak milli
iradeye dayanan bir meclisin seçimi
yapılmıştır. Kapatılan İstanbul Meclis-i
Mebusan'ın bir kısım üyeleri, yeni kurulan
Meclis'e katılma yetkisini 1 numaralı karar ile
kazandılar.
Meclisin açılışını izleyen gün, Mustafa
Kemal'in teklifi ile aşağıdaki esaslar kabul
edildi.
1) Mecliste beliren milli iradenin vatanın
geleceğine doğrudan doğruya el koymasını
kabul etmek temel ilkedir. Türkiye Büyük
Millet Meclisi'nin üstünde bir güç yoktur.
2) Türkiye Büyük Millet Meclisi, yasama ve
yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır.
3) Hükümet kurmak gereklidir. Meclisten
seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir
kurul hükümet işlerine bakar. Meclis başkanı
bu kurulun da başkanıdır.
4) Geçici bir hükümet başkanı veya padişah
vekili tayin edilmesi uygun değildir. Padişah
ve halife, baskı ve zordan kurtulduğu zaman,
Meclis'in düzenleyeceği kanuni esaslara
uygun olan durumunu alır. 23 Nisan 1920'de
kurulan Büyük Millet Meclisi yasama ve
yürütme, zaman zaman da yargı yetkisini
elinde topluyordu. Milletin tek temsilcisi
sıfatıyla da kuvvetler birliği sistemini
benimsedi. Dönemin şartları gereği bir Meclis
Hükümeti sistemi kuruldu. Meclis Başkanı
aynı zamanda Hükümet Başkanı idi. Devlet
Başkanlığı diye bir makam yoktu. Hükümeti
teşkil eden üyeler vekil diye adlandırılıyordu.
Meclis olağanüstü yetkilerle donatılmış
olduğundan, kuvvet ve yetki birliğini de bu
niteliği ile temsil ediyordu.