Osmanli Duraklama Donemi

Osmanlı Devletinin Duraklama Dönemi

DIŞ NEDENLER

Devletin doğal sınırlarına ulaşması

(Doğuda İran, Kuzeyde Rusya, Batıda

Avusturya)

Avrupada merkezi krallıkların kurulması

(Topun kullanılması, Feodalitenin

çözülmesi)

Avrupada Rönesans ve Reform sonucu

bilim ve tekniğin gelişmesi

Avrupanın coğrafi keşiflerle zenginleşmesi

(Altınve gümüş Avrupayı zenginleştirdi)

Coğrafi keşifler sonucu Osmanlı ticaret

gelirlerinin azalması, Avrupaki altının

çoğalmasıyla Akçenin değer kaybetmesi

İÇ NEDENLER

Devlet idaresinin bozulması,

Askeri teşkilatın bozulması,

İlmiyenin(eğitimin) bozulması,

Maliyenin(Ekonomi) bozulması,

Toplum yapısının bozulması.

A- İÇ NEDENLER

1)- DEVLET İDARESİNİN BOZULMASI

(Merkez yönetiminin bozulması)

a)- Kanuni’den sonra gelen Osmanlı

padişahları devlet yönetiminden

uzaklaşmışlardı, seferlere katılmıyorlardı.

Böylelikle sadrazamlar padişah adına

devleti yönetmeye başladılar. Sokullu

Mehmet Paşanın yeteneği ve Köprülü

Sülalesi’nin başarıları padişahları gölgede

bırakmıştı.

b)- Kanunlara uyulmamış,saray kadınları,

ocak ağaları ve ulema devlet işlerine

karışınca devlet yönetimi bozulmuştu.

c)- III. Mehmetten sonra şehzadelerin

“SANCAĞA ÇIKMA” usulü kaldırılınca,

Şehzadeler devlet yönetiminde tecrübe

kazanmaktan yoksun kaldılar. (Şehzadeler

sarayda KAFES HAYATI yaşadılar.)

d)- Osmanlı Veraset sisteminin etkisi

OSMANLI VERASET SİSTEMİDEKİ

DEĞİŞMELER:

* Osman ve Orhan Beyler zamanında ülke

hükümdar ailesinin ortak malı idi.

* I.Murat’tan itibaren ülke sadece padişah

ve oğullarının sayıldı.

* Fatih Sultan Mehmet en güçü olanın

tahta geçme anlayışını getirdi. (Kardeş

katliyle amaç ülkenin birliğini sağlayarak

bölünmesini önlemek ve en güçlü olanın

başa geçmesini sağlamaktı.)

* I. Ahmet(Duraklama Devri) döneminde

yapılan değişiklikle Osmanlı Hanedanı

içinde en yaşlı ve akıllı olanın (EKBER ve

ERŞED) padişah olması esası benimsendi.

2)- ASKERİ TEŞKİLATIN BOZULMASI :

a)- Tımarların ( Dirlik topraklar)

dağıtımındaki adaletsizlik Tımarlı

ordusunun bozulmasına, Tımarlı

sipahilerin sayısının azalmasına, buna

karşılık devletin daha fazla maaşlı asker

(kapıkulu) almasına sebep oldu.

AÇIKLAMA: Bu durum sadece ordunun

bozulmasına değil, ekonomik, sosyal ve

idari alanda bir çok problemin doğmasına

sebeb olmuştur.

b)- III. Murat’tan itibaren devşirme

kanununa aykırı olarak yeniçeri ocağına

asker alınmaya başlanmış, maaşlı

askerlerin artması devletin ulufe ve cülus

bahsişlerini ödemede sıkıntı çekmesine ve

kapıkulu ocaklarının bozulmasına yol

açmıştır.

AÇIKLAMA: Yeniçeri teşkilatında “OCAK

DEVLET İÇİNDİR” ilkesi yerini “DEVLET

OCAK İÇİNDİR” ilkesine bırakmaya

başlamıştır.

c)-Donanmanın başına denizcilikten

anlamayan kişiler getirilmiş, donanma

daha 16. yüzyılın ikinci yarısından

itibaren ihmal edilmeye başlanmıştır.

3)- İLMİYE SINIFINDAKİ BOZULMALAR :

a)- İlmiye sınıfının bozulması, bu sınıfın

denetimindeki adalet, eğitim ve belediye

işlerinin de bozulmasına yol açmıştır.

Kadılar rüşvetsiz iş yapmamaya

başlamıştır.

b)- Medreselerde okutulan pozitif

bilimlerin ihmal edilmesi bilim ve teknik

alanında Avrupa’nın gerisinde

kalınmasına sebep olmuştur.

c)- Rüşvet verenlerin, çocuk yaştaki

kimselerin (beşik uleması) müderris

olarak(profesör) atanması medreselerde

verilen eğitimin kalitesinin düşmesine

neden olmuştur.

AÇIKLAMA: 17.Yüzyıl bilgini KATİP

ÇELEBİ medreselerdeki bu durumu

eserlerinde acı bir dille anlatmaktadır.

4)- EKONOMİNİN BOZULMASI :

a)- Osmanlı Devleti’nin en önemli gelir ve

giderleri orduyla ilgiliydi. (Savaş

ganimetleri, bağlı devletlerden alınan

vergiler, ordu ve donanmanın maaş ve

masrafları)Ordu ve donanmanın

bozulması savaşların kaybedilmesine,

ganimet elde edilmemesine, ordunun

masraflarının daha da artmasına, bağlı

devletlerin vergilerini vermemesine

neden oldu.Kısaca gelirler azalırken,

giderler arttı.

b)- Ulufe ve Cülus bahşişinin artması

ULUFE: Yeniçeri ve diğer kapıkulu

askerine 3 ayda bir verilen maaş

AÇIKLAMA: Kapıkulu askerinin artması

hazineden ödenen ulufe miktarının da

artmasına sebep olmuştur.

CÜLUS: Tahta çıkmak demektir. Padişahlar

tahta geçtiklerinde kaapıkulu aaskerlerine

Cülus bahşişi dağıtırlardı.

AÇIKLAMA: Duraklama ve gerileme

dönemlerinde sık sık padişah değişikliği

Cülus bahşişinin de sık sık dağıtılmasına

sebep olmuştur.

c)- Yeni ticaret yollarının bulunması(Ümit

Burnu) ve kapitülasyonlar ticaret ve

gümrük gelirlerinin azalmasına sebep

oldu.

d)- Avrupalıların Osmanlı piyasasına

sürdükleri altın ve gümüş Osmanlı

parasının değer kaybına neden oldu.

5)- TOPLUM YAPISINDAKİ BOZULMALAR :

a)- Nüfusun artışı ile işşiz ve topraksız

insanların ortaya çıkmıştır.

b)- Yönetim, ekonomi adaletteki

bozulmalar Anadolu, Rumeli ve diğer

eyaletlerde iç isyanların çıkmasına neden

olmuştur.

c)- Osmanlı toplumunun değişik din,

mezhep ve uluslardan oluşması nedeniyle

bu unsurlar merkezi otoritenin

bozulmasıyla dağılma eğilimi içine

girmişlerdir.