Babur Imparatorlugu (Devleti)
BABÜR DEVLETİHind-Türk İmparatorluğu olarak da bilinen
Babürlüler Devleti’nin kurucusu,
Timurlular’dan Fergana Beyi Ömer Şeyh
Mirza’nın oğlu Zahüriddin Babür’dür. Renkli
bir kişiliğe sahip olan Babür, Türkçe yazdığı
Vekayi adlı hatıratında, kendinin ve
askerlerinin Türk olması ile iftihar etmesine
rağmen, kurduğu devleti batılı tarihçiler
tarafından yanlış ve kasıtlı olarak Moğol
devleti olarak adlandırılmaktadır.
Babür, 1501 yılında Semerkant’ı ele
geçirmesine rağmen, Özbekler karşısında
tutunamayarak 1519 yılında Hindistan’a gelir.
Delhi Sultanı Afganlı Lûdi hükümdarı ile uzun
mücadelelerden sonra, Pencap’ın önemli
şehirleri yanında Delhi ve Agra’yı da alarak
devletini kurmuştur (1526). Afgan emirlerini,
Hindu prenslerini ve yerel hâkimleri mağlûp
eden Babür, Müslüman olmayanlara karşı
başarılarından dolayı Gazi unvanını almıştır
(1527). Bir yıl sonra hâkimiyetini Bengal’e
kadar uzatan Babür, 1530 yılında başkent
Agra’da ölmüştür. Babür’den sonra yerine
geçen oğlu Hümayun , Hindistan’ da önemli
fetihlerde bulunmasına rağmen kardeşleriyle
giriştiği iktidar mücadelesini kaybederek
Safevilere sığınmıştır (1540).
Ancak bir müddet sonra Delhi’yi geri alarak
tekrar hâkimiyet kurmayı başarır (1555).
Onun yerine geçen oğlu Ekber dönemi
(1556-1605) devletin en parlak dönemidir.
Ekber yaptığı fetihlerle Hindistan
Yarımadası’nın büyük bir bölümünü
hâkimiyeti altında birleştirdi. Aynı zamanda
din, kültür, iktisat alanlarında büyük
gelişmeler kaydedildi. Dış işlerine de önem
verilerek, Safeviler, Özbekler, Osmanlılar ve
Portekizliler ile münasebetler kurulmuştur.
Oğlu Cihangir döneminde (1605-1627),
İngilizler Hindistanda yer edinmeye
başlamışlardır. Daha sonra gelen Şah Cihan
dönemi (1628-1658) mimarî, sanat ve siyaset
alanlarında parlak bir dönemdir.
Osmanlılar ile kurulan yakın münasebetler
sonucunda, dünyanın en güzel mimarî
eserlerinden sayılan Tâc-Mahal Türbesi’nin
inşasında Osmanlı mimarları da görev
almıştır. Kardeşleri ile yaptığı mücadeleyi
kazanarak tahta geçen Alemgir döneminde
(1658-1707), başarılı bir siyasî dönem
geçirilmiştir. Ancak ondan sonra Babürlülerin
durumu bozulmuştur. İç çekişmeler, taht
kavgaları, ayaklanmalar birbirini izlemiştir.
1723 yılında devlet, Delhi ve Haydarabad
olmak üzere ikiye ayrılmıştır. 1739 yılında
İran hükümdarı Nadir Şah’ın Kuzey Hindistan
ve Delhi’yi ele geçirmesinin ardından
batılıların ülke üzerindeki baskıları artmaya
başladı . 1766 yılında yapılan Allahabad
Antlaşması ile idarî hâkimiyet İngilizlerin
eline geçti. Nihayet, 1858 yılında Hindistan’ın
İngiltere’ye bağlanmasının ardından 1877’de
Kraliçe Victoria, resmen Hindistan
İmparatoriçesi ilân edildi.