Turkce Turk Dili

TÜRKÇE - TÜRK DİLİ

Türkçe, Ural-Altay dil grubunun Altay

ailesinden morfolojik sıralamaya göre

"Eklemeli Diller", kelime yapısı bakımından

da "Sonekli" dil grubundadır. Altay dil

grubunu oluşturan diğer diller ise, Japonca,

Korece, Moğolca ve Tuzguzcadır. Türk dilini,

bütün lehçe ve şiveleriyle bugün, 120-300

milyon insan konuşmaktadır. Türkçe dünya

sıralamasında sekizinci dildir. İlk ana Türk

Boyları; Halaç, Karluk, Kıpçak, Oğuz ve

Uygurlardır. 1071 yılında 30’a çıkan bu Türk

boyları sayısı, günümüzde bölünmeler sonucu

48'e ulaşmıştır. “TÜRKÇE;konuşulduğu,

söylendiği, duyulduğu, okunduğu, gibi yazılan

yazıldığı gibi okunan bir dildir’’

48 TÜRK BOYUNUN KONUŞTUĞU TÜRK

LEHÇE, ŞİVE VE AĞIZLARI:

Türkçe 5 ana grup ve 48 Lehçeye

ayrılmaktadır.

A- Çuvaş Grubu:

1- Aşağı Çuvaş Ağzı

2- Yukarı Çuvaş Ağzı

B- Halaç Grubu:

l - Halaç Ağzı

2- Kaşgay

C- Kıpçak Grubu:

1- Altay

2- Abakan Ağzı

3- Baraba Ağzı

4- Balkar

5- Başkırt

6- Batı Sibirya Tatarcası

7- Karaimce- Karay

8- Karaçay

9- Karakalpak

10- Karagas Ağzı-Kakasayca

11- Kazak

12- Kazan Tatarcası

13- Kırım Tatarcası

14- Kırgız

15- Kıpçak Özbekçesi

16- Kumuk

17- Nogay

18- Özbekçe

19- Salar

20- Sarı Uygur

21- Soyon (Tuba)

22- Şor-Kemer

23- Uygurca

D- Oğuz Grubu:

l - Anadolu Türkçesi-İstanbul Şivesi

2- Ahiska- Mesket Ağzı

3- Azerice

4- Balkan-Trakya Ağzı

5- Gagauz

6- İnallı Ağzı

7- Karluk

8- Kırım Osmanlıca'sı

9- Karapapak

10- Türkmen

11-Terekeme

E- Saha Grubu:

l - Dolgan Ağzı

2- Yakutça- Sahaca

KIPÇAK LEHÇESİ

a- Diyalekt, Şive ve Ağızlar

1- Altay, Kırgız, Nogay, Teleüt

2- Balkar, Karaim, Karaçay, Kumuk,

Kuman.

3- Kazan Tatarı, Mişer Tatarı, Kıreşin,

Kırımçak, Sibirya Tatarı, Çöllü Kırım.

b- Kıpçak Lehçesiyle Konuşan Türk

Boylarının Yaşadığı Yerler:

1- Altaylar, Batı Sibirya, Batı Tanrı

Dağları, Orta Asya Pamirleri, Kıpçak

Bozkırları-Stepler, Ural, İdil (Volga) Havzası,

Kuzey Kafkasya, Kırım.

2- Karaim Türkleri; Ukrayna ve Litvanya.

TÜRK YAZI DİLİNİN KOLLARI VE

DÖNEMLERİ:

a- Eski Türkçe: Sözlü ve Yazılı Türk

Edebiyatı:

l - Sözlü Edebiyat Dönemi: Destan,

Ağıt, Türkü, Cır, Yazıt-Kitabe: İlk

çağlardan İ.Ö. 5. veya İ.S 6. yüzyıla kadar

olan dönem. İskit-Saka, Hun.

2- İ.Ö. 5. yüzyıldan veya İ.S. 6. yüzyıldan

itibaren 12. yüzyıla kadar olan devre: Orhun-

Göktürk, Uygur, Kırgız

3- Hakaniye Türkçesi-Kaşgar: Uygur ve

Karluk (8.nci-13.yy.)

b- Türkistan Türkçesi: İslamiyetten etkilenen

Türkçe (10.-15 yy.)

1- Kuzey Türkçesi: Kıpçak-Tatar, Ayrıca

Kıpçak Edebiyatı; 868-969, 1250-1382 yıllan

arasında Mısırda ve 1206-1525 yıllarında da

Hindistan'da önemli eserler vermiştir.

2- Doğu Türkçesi; Çağatay-Harzem-

Özbek. Çağatay Edebiyatı; 1525-1858

yılları arası Hindistan'da etkili olmuştur.

c- Batı Türkçesi:

1- Azerbaycan Türkçesi: Kuzey, Güney

Azerbaycan ve Irak (Kerkük, Musul, Erbil)

özellikle 15. yüzyıl altın çağıdır.

2- Batı Oğuzca:

a- Selçuklu Türkçesi: Farsça etkisinde

(1040-1308)

b- Osmanlı Türkçesi: Arapça ve Farsça

etkisinde (1299-1928)

c- Anadolu Türkçesi: Sade bir yaşam

sürdüren Türk halkının konuştuğu arı Türkçe.

1928'de Türk Harf Devrimi yapılarak Latin

alfabesi alındı. Türk Dil Kurumu kurulup,

öztürkçecilik hareketi başlatıldı.

DİLİN ALT BÖLÜMLERİ: Lehçe, Dialekt, Şive,

Ağız, Aksan.

LEHÇE: Dilin eski kollarıdır. Lehçede ses,

şekil ve kelime ayrılığı bulunur, örneğin:

çuvaşça ve oğuz lehçeleri. 5 veya 7 Türk dili

lehçesi vardır. Bunlar; Çuvaş , Halaç, İdil,

Kıpçak, Karluk, Oğuz ve Saha-Yakut.

ŞİVE: Dilin tarih akışı içinde kollara

ayrılmasıyla oluşur Ses ve şekil ayrılığı

bulunur. Örneğin; Kırgızca, Kazakça, Özbekçe

gibi. 48 Türk dili şivesi vardır. Anadolu

Türkçesini İstanbul şivesi temsil etmektedir

AĞIZ: Dilin ulusal sınırlar içinde ve son

zamanlarda oluşan ses ve şekil

değişiklikleridir. Günlük konuşma ile yazı dili

arasındaki farktır. Trakya, Burdur, Kütahya

ağızları gibi. Örneğin; Adanalıyım-Adanalıyık,

Gidelim-Gidek, Ne ile-Nasıl-Neyle, Ne

yapıyorsun-Nörüyon, ne edeceksin-netcen,

bigele gibi.

Yörüklerle (Aydınlı) aynı lehçe, şive ve ağızı

kullanan Türk boyları: Avşar, Bayat, İğdir,

Karaevli, Yabır-Yapar ve Yazır gibi Oğuz

Boyları ile diğer Türk boy ve topluluklarından:

Abdal, Bekdik, Çayhan-Çayan, Evci, Gagavuz,

Karay-Karaimler, Manav,Tahtacı ile Kuzey

Afganistan-Güney Türkistan Türkleri.